Khẩn trương tháo gỡ khó khăn trong tiêu thụ, xuất khẩu gạo

14/08/2021, 15:00

Việc áp dụng phương án "3 tại chỗ" để phòng chống dịch COVID-19 trong thời gian dài đang khiến lượng gạo tồn kho cao vì chưa xuất khẩu, hàng hóa ùn ứ… nên các thương lái, doanh nghiệp kinh doanh gạo chưa thể tiếp tục thu mua lúa cho nông dân.

Ghi nhận những khó khăn trên, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã khẩn trương chỉ đạo Tổ công tác đặc biệt làm việc với Hiệp hội lương thực Việt Nam và các doanh nghiệp để tháo gỡ.

Lượng hàng tồn quá lớn khiến các thương lái không thể thu mua thêm gạo cho bà con. Ảnh minh họa

Lưu kho hơn 85%

Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Intimex, cho biết: Nếu tính cả số lượng đơn hàng bị hủy từ tháng 7/2021 dồn qua thì tháng 8/2021, Intimex phải xuất theo hợp đồng đã ký gần 120.000 tấn gạo. Tuy nhiên, bên giao hàng cho biết, khả năng vận chuyển hàng đi được tối đa chỉ 30.000-35.000 tấn.

Hiện nay các cảng đều đang thiếu công nhân do thực hiện các quy định phòng, chống dịch bệnh (không tập trung đông, giãn cách 2 m…) khiến không có người bốc xếp hàng từ xe lên băng chuyền để đưa vào container. Chưa kể đến việc các đơn hàng xuất đi châu Phi không có tàu lớn vào cảng do lo ngại dịch bệnh; xà lan đi từ địa phương lên khó, bị giữ lại, không vào bốc hàng được…

Tương tự, đại diện Tổng Công ty Lương thực miền Bắc (Vinafood 1) cho biết, doanh nghiệp này đang có lượng hàng lưu kho lên đến 85%, mặc dù Vinafood 1 đã làm việc với địa phương tạo điều kiện cho doanh nghiệp thu mua lúa cho bà con nông dân nhưng vẫn gặp nhiều vướng mắc.

Vinafood 1 kiến nghị tới Tổ công tác đặc biệt Bộ Công Thương về việc cần ưu tiên giải quyết lưu thông sản phẩm cho các doanh nghiệp đã có hợp đồng nhưng chưa thể xuất khẩu bởi hiện nay mỗi địa phương sẽ có những ưu tiên hoặc nhiệm vụ khác nhau.

Còn với những doanh nghiệp chủ động thu mua lúa như Công ty CP XNK An Giang (Angimex) thì lại đang gặp vướng trong vấn đề tài chính. Mặc dù lượng hàng tồn kho vẫn đang quá lớn do chưa thể xuất khẩu nhưng doanh nghiệp này vẫn đề nghị Sở NN&PTNT An Giang hỗ trợ để Angimex có thể mua 30.000 tấn lúa cho nông dân. Tuy nhiên, muốn làm được việc này, Angimex cần được hỗ trợ tăng hạn mức vay và giảm lãi suất ngân hàng.

Cùng với các ý kiến của doanh nghiệp xuất khẩu gạo, Hiệp hội Lương thực Việt Nam đã nêu 5 kiến nghị với Tổ công tác đặc biệt Bộ Công Thương.

Hiệp hội đề xuất Bộ Công Thương làm việc với các hệ thống cảng, các địa phương để tháo gỡ việc ách tắc trong khâu giao nhận hàng hóa, tránh ảnh hưởng tới khả năng xuất khẩu gạo của doanh nghiệp; tạo chính sách “luồng xanh” trong lưu thông lúa gạo đường thuỷ nội địa theo hai cung đường: Cánh đồng về nhà máy, nhà máy đến các cảng logistics.

Hiệp hội cũng đề xuất Bộ Công Thương kiến nghị Bộ Y tế ưu tiên tiêm vaccine cho lao động tham gia chuỗi sản xuất và vận chuyển hàng, logistics ngành lúa gạo trên đường thuỷ, đường bộ.

Hỗ trợ về tài chính cho doanh nghiệp, cụ thể là tăng hạn mức vay, kéo dài thời hạn trả nợ, giảm lãi suất cho vay và giải ngân vốn nhanh để hỗ trợ doanh nghiệp thu mua lúa cho bà con nông dân.

Cuối cùng, Hiệp hội đề xuất địa phương có cơ chế cho lao động của nhà máy sản xuất lúa gạo được di chuyển sau thời điểm người dân không ra đường từ 18 giờ, bởi việc thu mua lúa gạo trong vùng dân cư không về kịp trước 18h còn công nhân nhập lúa đến 22h.

Bộ Công Thương sẽ tập trung tháo gỡ 3 khía cạnh vướng mắc hiện tại về sản xuất - lưu thông - xuất khẩu cho doanh nghiệp. Ảnh minh họa

Tháo gỡ về sản xuất - lưu thông - xuất khẩu

Ghi nhận những khó khăn và kiến nghị của các doanh nghiệp, Hiệp hội, Tổ Công tác đặc biệt Bộ Công Thương đã kết nối với Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn và Hiệp hội doanh nghiệp logistics Việt Nam (VLA).

Với vấn đề lưu thông hàng hóa tại cảng, đại diện Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn cho biết, hiện nay hoạt động của Tân Cảng Cát Lái đã trở lại bình thường, không còn hiện tượng ùn tắc do không giải tỏa đươc lượng hàng tồn. Do đó, việc đóng gạo vào container đang duy trì tại Tân Cảng Hiệp Phước (Nhà Bè), Tân Cảng Nhơn Trạch (Đồng Nai). Ngoài ra, bến 125 (chuyên bốc dỡ mặt hàng gạo) thuộc Tân Cảng Cát Lái sẽ sớm bố trí công nhân và thông báo đến khách hàng.

Hiệp hội Doanh nghiệp logistics Việt Nam cho biết, sẽ thuyết phục các IDC Transimex, Tanamexco, Phước Long, Long Bình đều là những ICD có bến sông, cầu cảng, tiếp nhận được ghe gạo tạm thời để doanh nghiệp đưa hàng đến đóng vào container sau đó di chuyển ra cảng nhằm giảm chi phí cho doanh nghiệp. VLA cũng sẽ đối thoại với các hãng tàu nhằm giảm chi phí vận chuyển xuất nhập khẩu và hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu gạo trong vấn đề “luồng xanh, luồng đỏ” tại hải quan.

Đại diện Tổ Công tác đặc biệt cho biết, sau cuộc họp này, Bộ Công Thương sẽ tập trung tháo gỡ 3 khía cạnh vướng mắc hiện tại về sản xuất - lưu thông - xuất khẩu cho doanh nghiệp.

Tuy nhiên, Tổ công tác cũng đề nghị các doanh nghiệp cần chủ động xây dựng quy trình “3 tại chỗ” phù hợp tình hình của từng đơn vị và từng địa phương. Riêng vấn đề xét nghiệm COVID-19, Tổ công tác sẽ đề xuất lập các điểm xét nghiệm COVID-19 tại chỗ để hỗ trợ tăng tốc độ lưu thông cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp gạo cần tham khảo kinh nghiệm của các hệ thống siêu thị, doanh nghiệp bình ổn thị trường để chủ động trong tháo gỡ khó khăn, vướng mắc lưu thông phân phối hàng hóa trong nước. Tổ Công tác đặc biệt Bộ Công Thương cũng đề nghị các doanh nghiệp liên hệ trực tiếp với các đơn vị, Vụ, Cục của Sở Công Thương, của các bộ, ngành và chính quyền địa phương… khi có khó khăn cần hỗ trợ.

Trước đó, để bảo đảm tiêu thụ kịp thời lúa gạo hàng hóa cho người nông dân, Cục Xuất nhập khẩu đã kiến nghị Bộ Công Thương có văn bản đề nghị Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế và các bộ, ngành liên quan xem xét có biện pháp cấp bách mở “luồng xanh” cho vận tải đường thủy; đề nghị Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan xem xét áp dụng biện pháp xét nghiệm COVID-19 đầu vào, sau đó giao cho thương nhân có kế hoạch tự quản lý đội ngũ lao động và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật; xem xét ưu tiên và khẩn trương triển khai việc tiêm vaccine cho lao động bắt buộc phải tham gia trực tiếp trên hiện trường - trong chuỗi cung ứng lúa gạo nói riêng và lương thực nói chung như: Tài xế, tài công, người đi thu mua, nhân viên nhà máy, nhân viên xuất nhập khẩu, nhân viên điều phối hiện trường…

Tạo thuận lợi tiếp cận nguồn vốn thu mua thóc gạo, hàng hóa

Ngay sau khi nhận được báo cáo từ Tổ công tác đặc biệt, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã ký văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ về việc tạo thuận lợi tiếp cận nguồn vốn thu mua thóc, gạo, hàng hóa.

Văn bản nêu rõ, để góp phần hỗ trợ cho các thương nhân, doanh nghiệp, người sản xuất, kinh doanh thóc, gạo trong bối cảnh dịch COVID-19, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã có văn bản đề nghị các ngân hàng thương mại và Ngân hàng Nhà nước chi nhánh các tỉnh, thành phố khu vực đồng bằng sông Cửu Long bảo đảm vốn tín dụng phục vụ thu mua, tạm trữ thóc, gạo tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long bằng nhiều hình thức như: Mở rộng thêm hạn mức tín dụng đã cấp cho thương nhân, doanh nghiệp để có nguồn vốn thu mua tạm trữ thóc, gạo và nâng diện tích, chất lượng kho chứa, bảo quản, chế biến thóc, gạo; đẩy mạnh cải cách, đơn giản hóa quy trình, thủ tục nội bộ, rút ngắn thời gian xét duyệt cho vay; đa dạng hóa các loại sản phẩm tín dụng phù hợp...

Tuy nhiên, qua công tác theo dõi tình hình thị trường và thông tin trao đổi tại cuộc họp ngày 12/8/2021 giữa Tổ Công tác đặc biệt của Bộ Công Thương về bảo đảm nguồn cung hàng hóa và hỗ trợ duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh cho các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khu vực phía nam với Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo, việc tiếp cận nguồn vốn nêu trên tuy đã giúp doanh nghiệp có thêm cơ hội tiếp cận nguồn tín dụng nhưng chưa hoàn toàn được thuận lợi.

Để tạo thuận lợi hơn nữa cho các doanh nghiệp trong việc tiếp cận nguồn vốn thu mua thóc, gạo cho nông dân, Bộ Công Thương đề xuất Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xem xét, chỉ đạo các ngân hàng thương mại có hỗ trợ nhất định về lãi suất cho các doanh nghiệp và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp được thế chấp vay vốn bằng chính sản phẩm sẽ thu mua.